moi krewni, przyjaciele i znajomi

WspĂłlnota polsko-litewskich TatarĂłw to zaledwie czÂąstka narodu tatarskiego ÂżyjÂącego w Eurazji.1Potomkowie zdobywcĂłw pochodzÂących ze ZÂłotej Ordy, spadkobiercy imperium Czyngis-chana, znani sÂą nam g³ównie z pustoszÂących nasz kraj trzynastowiecznych najazdĂłw, uwiecznionych w krakowskich legendach o Lajkoniku czy o przerwanym hejnale.  tatarska architektura Polsko-litewscy Tatarzy, mieszkajÂący dziÂś w Polsce, to najdalej na zachĂłd wysuniĂŞta czêœÌ tej spoÂłecznoÂści. Osadzeni przed ponad szeÂściuset laty na WileĂąszczyÂźnie i GrodzieĂąszczyÂźnie, uciekinierzy ze ZÂłotej Ordy, otrzymali od wielkiego ksiĂŞcia litewskiego Witolda nadania ziemskie. Mieli strzec stolicy Litwy, chroniĂŚ swÂą nowÂą ojczyznĂŞ przed atakami wrogĂłw.

GwaÂłtowne dzieje XX stulecia i towarzyszÂące mu zmiany granic paĂąstwowych rozbiÂły zwartÂą dotÂąd grupĂŞ. Po utracie przez PolskĂŞ KresĂłw Wschodnich w 1945 roku, Tatarzy polsko-litewscy ÂżyjÂą dziÂś nie tylko w Polsce, lecz takÂże na Litwie i BiaÂłorusi.

Pierwsi Tatarzy, którzy przybyli na terytorium Litwy, byli emigrantami, uciekinierami politycznymi z pogr¹¿onej w kryzysie i wojnie domowej Z³otej Ordy. Ich przodkowie pochodzili ze stepów Azji Œrodkowej, najwiêcej jednak przywêdrowa³o z Krymu, po³o¿onego najbli¿ej Wielkiego Ksiêstwa Litewskiego.

Byli wœród nich ksi¹¿êta tatarscy i najwy¿si dostojnicy obalonego chana Tochtamysza3, zmuszeni do ucieczki ze Z³otej Ordy. Zdecydowan¹ wiêkszoœÌ tatarskich osadników stanowili jednak jeùcy wojenni, z³apani przez Litwinów podczas wypraw wielkiego ksiêcia Witolda przeciwko Chanatowi Krymskiemu na prze³omie XIV i XV wieku.

Tatarzy wczoraj

Jacek Sobczak, wyró¿niaj¹c strukturê spo³eczn¹ Tatarów, wymienia szereg grup, wyodrêbnionych na podstawie stosunku do ziemi, decyduj¹cego o statusie poszczególnych osób.

Najbardziej ogólny podzia³ opiera siê na zarysowanej powy¿ej dychotomii: bogaci Tatarzy-ziemianie a biedni Tatarzy-mieszkaùcy miast. Struktura spo³eczna odzwierciedla³a rozmieszczenie kategorii zawodowych wœród Tatarów. Elita zawsze by³a zwi¹zana z wojskiem, s³u¿ba ¿o³nierska stanowi³a praktycznie jedyn¹ drogê awansu spo³ecznego. Szczegó³owa analiza pozwala wyznaczyÌ warstwy w ramach stratyfikacji spo³ecznej Tatarów polsko-litewskich4:

Tatarzy hospodarscy – potomkowie rodĂłw ksi¹¿êcych (murzĂłw, soÂłtanĂłw, carewiczĂłw) ze ZÂłotej Ordy. Posiadali szlachectwo, dziedzicznÂą ziemiĂŞ, poddanych chÂłopĂłw. Stanowili elitĂŞ tatarskÂą – przywĂłdcy wspĂłlnoty. Byli zobowiÂązani do wystawiania konnych wojownikĂłw spoÂśrĂłd TatarĂłw kozackich. Przed II wojnÂą ÂświatowÂą stanowili kilka procent ogó³u spoÂłecznoÂści tatarskiej.
 
Tatarzy-kozacy – potomkowie wojownikĂłw ordyĂąskich, ktĂłrzy wraz z Tatarami hospodarskimi przybyli do Polski w pierwszym okresie osadnictwa. Posiadali szlachectwo, mieli doœÌ duÂży prestiÂż. Byli weteranami wojskowymi, czĂŞsto pracowali teÂż jako kurierzy, bÂądÂź czÂłonkowie policji w dobrach magnackich. Wraz z Tatarami hospodarskimi tworzyli póŸniej inteligencjĂŞ tatarskÂą. Przed II wojnÂą ÂświatowÂą stanowili kilkanaÂście procent ogó³u spoÂłecznoÂści tatarskiej.

Tatarzy mieszkajÂący w miastach – potomkowie jeĂącĂłw wojennych. Trudnili siĂŞ rzemiosÂłem: furmaĂąstwem, handlem koĂąmi, ogrodnictwem. Pozbawieni szlachectwa, w wiĂŞkszoÂści schrystianizowani, mocno spolonizowani. Przed II wojnÂą ÂświatowÂą stanowili okoÂło 30% ogó³u TatarĂłw.

Tatarzy znajduj¹cy siê pod jurysdykcj¹ wielkich rodów magnackich (Radziwi³³ów, Sapiehów). Zasilali prywatne armie magnackie. Byli zró¿nicowani spo³ecznie i maj¹tkowo. Po upadku rodów magnackich zostali wch³oniêci przez pozosta³e warstwy.

Tatarzy niewolni – jeĂący wojenni lub ich potomkowie. Bez jakichkolwiek praw i wolnoÂści. Byli chÂłopami utrzymujÂącymi siĂŞ z uprawy roli. Stanowili, jako drobni rolnicy, najliczniejszÂą tatarskÂą warstwĂŞ spoÂłecznÂą, przed II wojnÂą ÂświatowÂą okoÂło 40% ogó³u.

Tatarzy dziÂś

Z ponad szeœciotysiêcznej przedwojennej grupy Tatarów polsko-litewskich, na terytorium Polski po 1945 roku pozosta³a niewielka, licz¹ca oko³o 3 tysi¹ce osób spo³ecznoœÌ. Rdzenni Tatarzy, którzy nie musieli opuszczaÌ swych odwiecznych siedzib na obszarze historycznej Litwy, to zaledwie kilkadziesi¹t osób. ¯yj¹ ju¿ tylko w Bohonikach i Kruszynianach, dwóch ma³ych wsiach, tu¿ przy granicy z Bia³orusi¹. Pozostali, mieszkaj¹cy w Polsce, musieli po 1945 roku znaleŸÌ sobie nowy dom.

Wyjechali na tzw. Ziemie Odzyskane, do: GdaĂąska, Szczecinka, Gorzowa Wielkopolskiego i WrocÂławia.
W latach 60. ubieg³ego wieku, chc¹c przezwyciê¿yÌ rozproszenie terytorialne i zagra¿aj¹c¹ im asymilacjê z miejscow¹ ludnoœci¹, zaczêli z powrotem przenosiÌ siê na Podlasie. Chcieli mieszkaÌ w pobli¿u Bohonik i Kruszynian, tamtejszych meczetów i cmentarzy, w s¹siedztwie rodaków za wschodni¹ granic¹, którzy nie wyjechali do Polski. Najliczniejsza, zwarta, kilkusetosobowa grupa zamieszka³a nieopodal, w Bia³ymstoku i w Sokó³ce, nowych centrach polskiej Tatarszczyzny.

Struktura demograficzna polskich Tatarów, mieszkaùców Bohonik i Kruszynian, nie ró¿ni siê zbytnio od s¹siedniej ludnoœci polskiej. Cech¹ charakterystyczn¹ jest ma³y przyrost naturalny, którego przyczyn nale¿y upatrywaÌ w niskiej dzietnoœci tatarskich kobiet, a tak¿e w zaburzonej strukturze demograficznej tej mikrospo³ecznoœci.

W Bohonikach i Kruszynianach zdecydowan¹ wiêkszoœÌ mieszkaùców stanowi¹ osoby starsze w wieku poprodukcyjnym. Reprezentanci m³odego pokolenia czêsto przenosz¹ siê ze wsi do miast. Migracje te spowodowane s¹ przede wszystkim poszukiwaniem pracy.

WojewĂłdztwo podlaskie od lat sytuuje siĂŞ w krajowej czo³ówce regionĂłw o najwyÂższym poziomie bezrobocia. Jedynie w lokalnej metropolii – BiaÂłymstoku – sytuacja jest odrobinĂŞ lepsza.

M³odzi Tatarzy, ucz¹c siê i studiuj¹c, oswajaj¹ siê z wielkomiejsk¹ atmosfer¹, znajduj¹ nowych przyjació³, przyswajaj¹ sobie nowoczesny styl ¿ycia. Miasta staj¹ siê dla nich szans¹ wybicia siê, samorealizacji, awansu spo³ecznego i kariery zawodowej.

Przyznawanie siĂŞ do pochodzenia tatarskiego mogÂłoby jednak w ultrakatolickim, nietolerancyjnym BiaÂłymstoku powaÂżnie utrudniĂŚ karierĂŞ zawodowÂą, spowodowaĂŚ konflikty, w ktĂłrych, jako grupa maÂła i sÂłaba, byliby bezbronnymi ofiarami. ObronÂą przed stygmatyzacjÂą jest ukrycie swego pochodzenia i wyznania.

Sokal  i kresy nad Bugiem - dvd
 
(http://www.lwowiak.fora.pl/images/galleries/13379715044a3622ea9987e-061866-wm.jpg)
 
 
O czym jest film?
 
PrzepiĂŞkne sÂą wnĂŞtrza cerkwi obrzÂądku grecko-katolickiego, m.in. Âśw. Piotra i PawÂła oraz Âśw. MikoÂłaja, w ktĂłrej B.Chmielnicki braÂł Âślub.
 
Sporo miejsca zajmuje pobyt w ruinach paÂłacu Potockich i czynnym juÂż od 2004 r. koÂściele rzymsko-katolickim i cerkwi w Tartakowie.
 
W maju 2007 r.  odbyÂła siĂŞ w tym koÂściele Msza Âśw. w dwĂłch jĂŞzykach: polskim i ukraiĂąskim. Normalnie raz w tygodniu przyjeÂżdÂża ksiÂądz z Czerwonogradu (dawniejszy Krystynopol) i odprawia naboÂżeĂąstwa w jĂŞzyku ukraiĂąskim.
 
Na pewno duÂże wraÂżenie zrobiÂą ujĂŞcia klasztoru BernardynĂłw (obecnie znajduje siĂŞ w nim ciĂŞÂżkie wiĂŞzienie) oraz piĂŞkne widoki starego miasta i cmentarza w Sokalu. Wszystko jest uzupeÂłnione rozmowami z mieszkaĂącami sokalszczyzny w jĂŞzyku polskim i ukraiĂąskim.
 
Fragmenty filmu moÂżna obejrzeĂŚ po klikniĂŞciu na linki:
 
Sokal k/Lwowa - intro do filmu:
http://rodowy.pl/video/sokal_intro.WMV
 
 Sokal k/Lwowa -cerkiew pw. Âśw.Piotra i PawÂła:
http://rodowy.pl/video/cerkiew_pp.WMV
 
 ZabuÂże k/Sokala - cerkiew pw. Âśw. MichaÂła ArchanioÂła:
http://rodowy.pl/video/cerkiew_zab.WMV
 
Czas trwania filmu = 70:00 minut
 
Informacje i zamĂłwienia:
 
sokal2@wp.pl
tel.660-332-172

###############

PODRÓ¯E NA KRESY
 
- 12 pÂłyt dvd , prod. 1992
 
#
 
     PÂłyta dvd nr 1
 
(http://www.kresowiak.fora.pl/images/galleries/14602641994a35e08fb2da8-044879-wm.jpg)
 
Kap³an z Gu³agu cz. I - 29 min - wzruszaj¹ca opowieœÌ o powrocie ks. Kazimierza Œwi¹tka z Gu³agu do katedry w Piùsku na Polesiu
 
 KapÂłan z GuÂłagu cz. II - 29 min –  odbudowa katedry w   PiĂąsku, ktĂłrÂą  BiaÂłorusini chcieli zamieniĂŚ w browar. SÂłynne nazwiska: Skirmutowie, Ordowie, Butrymowicze, Stankiewicze, Szpakowscy, Roszkiewicze i inni.
 
#
 
     PÂłyta dvd nr 2
 
(http://www.kresowiak.fora.pl/images/galleries/13439185564a35e0bfc81aa-044927-wm.jpg)
 
Polesia czar - 26 min -  polska szlachta koÂłchozowa, umierajÂące wioski - ÂżyĂŚ jest lepiej, ale radoÂści maÂło, piosenki polskie i biaÂłoruskie, chaty kryte sÂłomÂą, dodatek za radioaktywnoœÌ
 
NieÂświeÂż - 25 min - KsiĂŞstwo OÂłyckie i NieÂświeÂżskie. KsiĂŞÂża, ktĂłrzy uczÂą polskiego i malujÂą koÂścioÂły. Klasztor s.s. Benedyktynek czy technikum z internatem? Brama SÂłucka – Ostra Brama Polesia.
 
#
 
         PÂłyta dvd nr 3
 
(http://www.kresowiak.fora.pl/images/galleries/1909111194a35e0e1bbeb2-044961-wm.jpg)
 
KoÂścioÂły WoÂłynia i Podola - 29 min -  Krzemieniec, BorszczĂłw, CzortkĂłw, Kopiczyna,  cudowny obraz MB Borszczowskiej, SkaÂła Podolska, Jeziorzany, ZbaraÂż, GoÂłuchĂłw
 
PoczajĂłw - 30 min -  ÂŁawra Poczajowska-Jasna GĂłra Ukrainy, Poczajowskie dzwony, bÂłogosÂławiony KijĂłw i jego grota.
 
#
 
           PÂłyta dvd nr 4
 
(http://www.kresowiak.fora.pl/images/galleries/12801218774a35e14fe98b5-045071-wm.jpg)
 
Z ró¿nych stron WoÂłynia - 26 min - Korzec, WiÂśniowiec, ZofiĂłwka pod Humaniem. SÂłynne nazwiska, WiÂśniowieccy, Potoccy   
 
Krzemieniec - 30 min -  miejsce urodzin J. SÂłowackiego. Losy Liceum Krzemienieckiego, pomordowani Polacy
 
#
 
          PÂłyta dvd nr 5
 
(http://www.kresowiak.fora.pl/images/galleries/9974746284a35e16b037d3-045099-wm.jpg)
 
Buczacz - 28 min- opowieÂści  Jerzego Janickiego. Nad rzekÂą StrypÂą w XIV w. wybudowano tu zamek obronny, ktĂłry naleÂżaÂł do Buczackich, Golskich i Potockich. Zamek przetrwaÂł napady TatarĂłw, TurkĂłw i KozakĂłw. W 1672 r., gdy Mahomet IV dowiedziaÂł siĂŞ, Âże obronÂą kieruje Âżona wÂłaÂściciela Teresa Potocka, poczÂątkowo odstÂąpiÂł od oblĂŞÂżenia i ofiarowanego okupu, lecz po pewnym czasie, zaj¹³ go na swojÂą czasowÂą siedzibĂŞ.
 
Czortków - 24 min - Stary polski cmentarz z licznymi nagrobkami (zachowany, lecz w znacznym stopniu zdewastowany, mauzoleum i katakumby ofiar ukraiùskich egzekucji z lat 1918-1919. Spoczywaj¹ tam prochy obroùców Czortkowa z okresu walk polsko-ukraiùskich, m.in. m³odzi Polacy 16-, 17-letni gimnazjaliœci. Ruiny zamku czortkowskiego na tzw. Wygnance z XVI wieku .Koœció³ rzymskokatolicki pw. œw. Stanis³awa w Czortkowie - dawniej koœció³ oo. dominikanów.
     
#
 
          PÂłyta dvd nr 6
 
(http://www.kresowiak.fora.pl/images/galleries/933732154a35e1888dbae-045128-wm.jpg)
 
Jaz³owiec - 29 min - jedna z najstarszych osad polskich na Podolu. W³asnoœÌ Buczackich (którzy po osiedleniu siê w Jaz³owcu przyjêli nazwisko Jaz³owieckich), Radziwi³³ów i Koniecpolskich. Miejsce urodzenia poety Kornela Ujejskiego, oraz - prawdopodobnie - miejsce œmierci i pochówku wybitnego kompozytora doby renesansu Miko³aja Gomó³ki urodzonego w Sandomierzu. W miasteczku do chwili obecnej znajduje siê klasztor Sióstr Niepokalanek (za³o¿ony w 1863 przez przyby³¹ z Rzymu b³. Marcelinê Darowsk¹).
 
W grudniu 1918 klasztor w Jaz³owcu zosta³ zajêty przez wojska ukraiùskie i zamieniony na wiêzienie dla internowanych Polaków. W lecie 1919 w w¹wozach w pobli¿u Jaz³owca odby³a siê trzydniowa, zwyciêska bitwa 14 Pu³ku U³anów (utworzonego w Rosji z Polaków s³u¿¹cych w armii carskiej) z wojskami ukraiùskimi. Od dnia zwyciêstwa - 11 lipca 1919 pu³k ten przyj¹³ nazwê U³anów Jaz³owieckich.
 
OstrĂłg - 25 min - miasto na Ukrainie (obwĂłd rĂłwieĂąski), nad rzekÂą HoryĂą przy ujÂściu Wilii, dawna rezydencja magnaterii polskiej. Stary grĂłd ruski, wzmiankowany juÂż w 1100; od drugiej poÂłowy XII wieku w KsiĂŞstwie WoÂłyĂąskim;
 
W latach 1919–39 w granicach Polski, w Ăłwczesnym pow. zdoÂłbunowskim, w dawnym wojewĂłdztwie woÂłyĂąskim. Miasto byÂło garnizonem macierzystym Batalionu KOP "OstrĂłg" i 19. PuÂłku UÂłanĂłw WoÂłyĂąskich. Podczas II wojny Âświatowej, we wrzeÂśniu 1939 zajĂŞty przez ZSRR i w³¹czony nastĂŞpnie w skÂładzie Ukrainy Zachodniej do ZSRR.
 
W Borszczówce niemieckie komando SS zamordowa³o 115 osób, w Lidawce zlikwidowano ca³¹ koloniê.
 
#
 
          PÂłyta dvd nr 7
 
(http://www.kresowiak.fora.pl/images/galleries/20532137214a35e1a330255-045155-wm.jpg)
 
Gdzieœ na Bukowinie - 24 min - kraina historyczna po³o¿ona pomiêdzy Karpatami Wschodnimi a œrodkowym Dniestrem, podzielona po II wojnie œwiatowej na Bukowinê pó³nocn¹ (ukraiùsk¹) oraz Bukowinê po³udniow¹ (rumuùsk¹). Stanowi pó³nocn¹ czêœÌ historycznej Mo³dawii.
 
Skupiska miejskie terenĂłw  Bukowiny, to przede wszystkim le¿¹ca na poÂłudniu Suczawa i rozwijajÂące siĂŞ na pó³nocy Czerniowce. PotĂŞÂżna twierdza suczawska do dziÂś imponuje swymi walorami obronnymi. Monastyry suczawskie, z monastyrem Âśw. Jana z Suczawy na czele, ÂświadczÂą o poziomie kultury prawosÂławnej caÂłej Ăłwczesnej MoÂłdawii.
 
Historia Czerniowiec byÂła trochĂŞ odmienna, bardziej kupiecka. Czerniowce teÂż póŸniej stanÂą siĂŞ stolicÂą austriackiej Bukowiny. Ziemie te byÂły terenem nieudanej wyprawy krĂłla polskiego Jana Olbrachta w 1497 r., ktĂłrego wojska zostaÂły zmuszone do odstÂąpienia od obleganej Suczawy, a nastĂŞpnie rozbite w lasach moÂłdawskich („Za krĂłla Olbrachta, wyginĂŞÂła szlachta”).
 
W marcu 1849 Bukowina zostaÂła od³¹czona od Galicji i staÂła siĂŞ osobnym krajem koronnym jako KsiĂŞstwo Bukowiny z osobnymi organami wÂładzy -  Prezydium Krajowym, sejmem krajowym i wydziaÂłem krajowym.
 
 Zaleszczyki - 25 min - miasto na Podolu w zachodniej Ukrainie, poÂłoÂżone w g³êbokim jarze w zakolu Dniestru, administracyjnie znajduje siĂŞ w obwodzie tarnopolskim. NaleÂżaÂły pierwotnie do Lubomirskich. Miastem staÂły siĂŞ dopiero w 1766 jako wÂłasnoœÌ krĂłla StanisÂława Augusta Poniatowskiego, otrzymujÂąc plan regulacyjny zgodny z polskÂą tradycjÂą – prostokÂątny rynek z ratuszem poÂśrodku, koÂścioÂłem parafialnym usytuowanym przy ulicy wychodzÂącej z naroÂżnika rynku i szachownicÂą ulic. Z uwagi na swĂłj specyficzny, bardzo ciepÂły klimat w II Rzeczypospolitej znany kurort ze wspaniaÂłymi plaÂżami nad Dniestrem, miejsce jedynego wystĂŞpowania wielu gatunkĂłw roÂślin, "stolica" uprawy winoroÂśli. Co roku urzÂądzano tu ogĂłlnopolskie ÂświĂŞto winobrania.
 
do Zaleszczyk na wypoczynek kilkakrotnie przybywaÂł MarszaÂłek JĂłzef PiÂłsudski.
 
#
 
          PÂłyta dvd nr 8
 
(http://www.kresowiak.fora.pl/images/galleries/14659287404a35e3272ded2-045543-wm.jpg)
 
Czerwony pas - 25 min
 
Nazwa KoÂłomyja ma zwiÂązek z zaÂłoÂżycielem miasta krĂłlem halickim Kolomanem. W roku 1459 hospodar moÂłdawski Stefan III Wielki zÂłoÂżyÂł tutaj hoÂłd Kazimierzowi JagielloĂączykowi. Jako powiat byÂł jednostkÂą administracyjnÂą w okresie I Rzeczypospolitej, ziemia halicka, wojewĂłdztwo ruskie od 1569 do 1772 r.
 
W latach 1886-1945 w KoÂłomyji funckjonowaÂły tramwaje parowe. Przez caÂły okres swojej historii byÂło nieustannie niszczone przez TatarĂłw, KozakĂłw oraz wojska moÂłdawskie.
 
KosĂłw Huculski czy KosĂłw Pokucki. PoÂłoÂżony nad RybnicÂą, dopÂływem Prutu.  W II Rzeczypospolitej miasto powiatowe wojewĂłdztwa stanisÂławowskiego. Podczas inwazji sowieckiej na PolskĂŞ w 1939 roku tutaj rzÂąd polski spĂŞdziÂł ostatniÂą noc i przekroczyÂł granicĂŞ z RumuniÂą na rzece Czeremosz.
 
Kuty - osiedle typu miejskiego nad Czeremoszem, w malowniczej okolicy gĂłrzystej na pograniczu Bukowiny. Od 1991 na Ukrainie, w obwodzie iwanofrankowskim, rejonie kosowskim. W okresie miĂŞdzywojennym Kuty sÂłynĂŞÂły jako miejscowoœÌ wypoczynkowa i oÂśrodek lokalnego rzemiosÂła artystycznego (tkactwo, hafciarstwo, garncarstwo).  Corocznie w dniu 13 czerwca odbywaÂły siĂŞ tu sÂławne odpusty ormiaĂąskie, ÂściÂągajÂące Ormian z Polski, Bukowiny, MoÂłdawii, a nawet Armenii
 
Czerniowce  - Miasto zostaÂło przy³¹czone do Austrii w 1775 r. Podczas I wojny Âświatowej zajĂŞte przez Rosjan w kwietniu 1916, przez pó³tora roku byÂło na linii frontu. W latach 1918-1940 naleÂżaÂło do Rumunii . Latem 1940 przy³¹czone do ZSRR jako Czernowice. W latach 1941-1944 ponownie naleÂżaÂło do Rumunii. Zdobyte przez ArmiĂŞ CzerwonÂą w 1944, przemianowane na Czerniowce. W latach 1945-1991 czêœÌ UkraiĂąskiej SRR, od 1991 naleÂży do Ukrainy i jest stolicÂą obwodu czerniowieckiego.
 
 
Huculska kolĂŞda - 30 min  - Huculi to najciekawszy zabytek etnograficzny nie tylko na ziemiach polskich, lecz i w Europie.  MoÂżna spotkaĂŚ wÂśrĂłd nich typy polskie, ukraiĂąskie, wĂŞgierskie, rumuĂąskie, a nawet cechy antropologiczne tureckie i tatarskie czy wreszcie cygaĂąskie i ormiaĂąskie.
 
Hucu³ od narodzenia do œmierci ¿y³ w œwiecie magii, wierzeù i demonów. Lasy, po³oniny, potoki zaludnia³y ró¿nego rodzaju z³e si³y. Cz³owiek móg³ siê przed nimi broniÌ zaklêciem, zielem, modlitw¹.
 
#
 
 PÂłyta dvd nr 9
 
(http://www.kresowiak.fora.pl/images/galleries/427481614a35e34546ccf-045573-wm.jpg)
 
ÂŻytomierz cz. I - 22 min
 
ÂŻytomierz cz. II - 30 min - 
 
ZaÂłoÂżony w 884 roku. ÂŻytomierz byÂł jednym z najwiĂŞkszych miast Rusi Kijowskiej. Po oderwaniu przez RosjĂŞ Kijowa od wojewĂłdztwa kijowskiego staÂł siĂŞ w 1667 nowÂą stolicÂą wojewĂłdztwa. Od 1991 jest stolicÂą katolickiej diecezji kijowsko-Âżytomierskiej obrzÂądku ÂłaciĂąskiego.Cmentarz polski (jeden z najwiĂŞkszych poza granicami Polski po ÂŁyczakowskim we Lwowie i Rossie w Wilnie)
 
#
 
          PÂłyta dvd nr 10
 
(http://www.kresowiak.fora.pl/images/galleries/7775167674a35e36213a7a-045602-wm.jpg)
 
BerdyczĂłw - 25 min   -   miasto na Ukrainie, w obwodzie Âżytomierskim, siedziba wÂładz rejonu berdyczowskiego, poÂłoÂżone 44 km na poÂłudnie od ÂŻytomierza, nad rzekÂą HniÂłopiat, prawym dopÂływem Teterewy.
 
Na mocy unii lubelskiej w 1569 w³¹czony do Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Stanis³aw Zaremba (biskup kijowski) w 1647 zosta³, wg wiernych, uzdrowiony za wstawiennictwem Matki Bo¿ej Berdyczowskiej, której obraz og³osi³ cudownym. Berdyczów nazywany zosta³ przez niego Ukraiùsk¹ Czêstochow¹..
 
ZjeÂżdÂżali siĂŞ do Berdyczowa regularnie kupcy z najró¿niejszych stron Europy. Z tego czasu pochodzi wÂłaÂśnie kupieckie zawoÂłanie ... pisz do mnie na BerdyczĂłw -  jako, Âże byÂł to w Âżyciu wĂŞdrownych kupcĂłw jedyny adres, gdzie byÂło pewne, Âże w przeciÂągu 2-3 miesiĂŞcy na pewno siĂŞ zjawiÂą. StÂąd poste restante Berdyczowa peÂłniÂła waÂżnÂą rolĂŞ w przebiegu informacji handlowej.
 
Podczas II wojny Âświatowej w sanktuarium berdyczowskim mieÂściÂło siĂŞ rosyjskie wiĂŞzienie.
 
Bar - 24 min -   Konfederacja barska (1768-1772) -  zbrojny zwiÂązek szlachty polskiej utworzony w Barze na Podolu 29 lutego 1768 roku, z zaprzysiĂŞÂżeniem aktu zaÂłoÂżycielskiego w obronie wiary katolickiej i niepodlegÂłoÂści Rzeczypospolitej, skierowany przeciwko: kurateli Rosji, krĂłlowi StanisÂławowi Augustowi Poniatowskiemu i popierajÂącym go wojskom rosyjskim. Celem konfederacji byÂło zniesienie ustaw narzuconych przez RosjĂŞ, a zwÂłaszcza dajÂących rĂłwnouprawnienie dysydentom.
 
#
 
     PÂłyta dvd nr 11
 
(http://www.kresowiak.fora.pl/images/galleries/20474948794a35e37be8e39-045627-wm.jpg)
 
ÂŁyczakowskie opowieÂści cz. I - 32 min - cmentarz Lwowa - historie grobĂłw. Narratorem  jest prof. StanisÂław Nicieja, znawca kresĂłw wschodnich, historyk sztuki
 
ÂŁyczakowskie opowieÂści cz. II - 26 min  Lekcja historii -  opowieœÌ o ludziach. ZarĂłwno o tych, ktĂłrzy tworzyli jego klimat i krajobraz projektujÂąc i wykonujÂąc nagrobki, kaplice i rzeÂźby (m.in. Parys Filippi, Cyprian Godebski), jak i tych dla ktĂłrych byÂły one zamawiane. Tu spoczywajÂą m.in. Maria Konopnicka , Gabriela Zapolska, Seweryn GoszczyĂąski, Artur Grottger, Prof. Stefan Banach, MieczysÂław GĂŞbarowicz, Karol Szajnocha, Walery ÂŁoziĂąski, Ludwik Kubala. SÂą na cmentarzu groby powstaĂącĂłw listopadowych i kwatera powstaĂącĂłw styczniowych. Cmentarz ÂŁyczakowski, liczÂący 40 hektarĂłw, jest klasycznym cmentarzem krajobrazowo– parkowym. Obszar, w ktĂłrym go usytuowano stanowi malowniczy zakÂątek. Jest to jedna z najstarszych nekropolii istniejÂących do dziÂś w Europie.
 
#
 
PÂłyta dvd nr 12
 
(http://www.kresowiak.fora.pl/images/galleries/4944322764a35e395abc20-045653-wm.jpg)
 
¯ó³kiew - 26 min - miasto na Ukrainie, obwĂłd lwowski, nad ÂŚwinÂą. W latach 1951-91 nosiÂło nazwĂŞ Niestierow  od nazwiska lotnika rosyjskiego Piotra Niestierowa; spotykana jest rĂłwnieÂż transkrypcja Nesterow). Do 17 wrzeÂśnia 1939 siedziba powiatu w wojewĂłdztwie lwowskim.
 
Za³o¿ona w 1597 przez hetmana polnego koronnego Stanis³awa ¯ó³kiewskiego. By³a miastem prywatnym. Nale¿a³o póŸniej do Dani³owiczów, Sobieskich i Radziwi³³ów. ¯ó³kiew by³a ulubion¹ rezydencj¹ króla Jana III Sobieskiego. Król umocni³ miasto nowoczesnymi obwarowaniami, dekorowa³ te¿ miasto w stylu barokowym, tu przywozi³ swoje liczne wojenne trofea. ¯o³kiew by³a garnizonem 6 Pu³ku Strzelców Konnych im. Hetmana Stanis³awa ¯ó³kiewskiego.
 
W ¿ó³kiewskiej farze oprócz piêknych marmurowych nagrobków ¯ó³kiewskich i Sobieskich (autorstwa Andreasa Schlßtera) znajdowa³y siê do 1939 ogromne malowid³a batalistyczne obrazuj¹ce najwiêksze zwyciêskie bitwy króla Jana III Sobieskiego i jego pradziada Stanis³awa ¯ó³kiewskiego, tworz¹ce jeden z najbardziej monumentalnych zespo³ów malarstwa batalistycznego w Europie:
 
Obrazy batalistyczne zosta³y na pocz¹tku lat '60 XX wieku. umieszczone w Lwowskiej Galerii Sztuki w Olesku. Po wywiezieniu ich z koœcio³a w ¯ó³kwi nie by³y nigdy eksponowane we wspólnym miejscu. Po upadku ZSRR i zwrocie koœcio³a katolikom obrazy te nie powróci³y niestety na swoje dawne miejsce i pozosta³y w gestii galerii obrazów.
 
 Olesko - 25 min - Olesko poÂłoÂżone jest 23 km na pó³noc od ZÂłoczowa, 72 km od Lwowa, 5 km od PodhorcĂłw przy szosie kijowskiej.
 
Budynek zamkowy dwupiêtrowy z baszt¹ w jednym z naro¿ników oraz baszt¹ przybramn¹, prowadz¹c¹ na dziedziniec zamkowy. W latach 80. XVII w. gruntownie odnowiony staraniem króla Jana III. Po I rozbiorze Polski zamieniony przez Austriaków na koszary. W 200 rocznicê Wiktorii Wiedeùskiej, w 1883, wykupiony z r¹k austriackich. Podczas I wojny œwiatowej powa¿nie uszkodzony, w latach 30. odnowiony, ponownie uszkodzony podczas II wojny œwiatowej. W latach 1961-1965 odnowiony. Od 1975 pe³ni rolê filii Lwowskiej Galerii Sztuki. W zamku eksponowane s¹ ogromne malowid³a batalistyczne z ¿ó³kiewskiej fary, upamiêtniaj¹ce zwyciêskie bitwy Jana III Sobieskiego i jego pradziada hetmana Stanis³awa ¯ó³kiewskiego.
 
Koœció³ parafialny pw. œw. Trójcy konsekrowany w 1597. Po II wojnie zamieniony na magazyn. CzêœÌ wyposa¿enia znajduje siê w Lwowskiej Galerii Sztuki. Obecnie w gestii cerkwi prawos³awnej.
 
Podhorce - wieœ w zachodniej Ukrainie, w rejonie brodzkim obwodu lwowskiego; 17 km. na p³n.-wsch. od Z³oczowa, 8 km. od Oleska i oko³o 17 km. od m. Brody. W II Rzeczypospolitej miejscowoœÌ by³a siedzib¹ gminy wiejskiej Podhorce w powiecie z³oczowskim województwa tarnopolskiego.
 
Zamek w stylu villa castello nale¿¹cy pierwotnie do Stanis³awa Koniecpolskiego, zbudowany w latach 1637-1641. W zamku mieœci³a siê dawniej piêkna kolekcja malarstwa. Obrazy czêœciowo przechowywane s¹ w Muzeum Okrêgowym w Tarnowie, w Lwowskiej Galerii Sztuki (Lwów i zamek w Olesku). Najcenniejszy obraz z ca³ej kolekcji, Mi³osierny Samarytanin, dzie³o Jacoba Jordaensa, ewakuowany wraz z pewn¹ czêœci¹ zbiorów podhoreckich we wrzeœniu 1939 znajduje siê obecnie w Sao Paulo jako w³asnoœÌ Fundacji Romana Sanguszki.
 
Cerkiew z klasztorem BazylianĂłw (z XVIII w.) wybudowana na rzucie krzyÂża ÂłaciĂąskiego z fasadÂą w stylu barokowym.
 
 KoÂśció³ Âśw. JĂłzefa z lat (1752-1766), wybudowany na zamĂłwienie WacÂława Rzewuskiego, wg planĂłw Romanusa. KoÂśció³ byÂł najpierw koÂścioÂłem zamkowym, a póŸniej parafialnym. Jest budowlÂą z pó³kolistÂą kopu³¹, oÂświetlonÂą na szczycie latarniÂą i ozdobionÂą krzyÂżemAusteria - budynek dawnych stajen hetmaĂąskich przeksztaÂłcony w zajazd.
 
#
 
Informacje i zamĂłwienia
 
 sokal2@wp.pl
tel. 660-332-172

Polskie kresy na pÂłytach dvd
@@@


Owocem sentymentalnej podró¿y do Wilna jest  film na pÂłycie dvd w formacie ekranowym 16:9 . TrwajÂący ponad 80 minut reportaÂż pt: "Wilno z okna na Szkaplernej" pokazuje wĂŞdrĂłwkĂŞ rodowitej wilnianki Tatiany, ktĂłra po Âśmierci ojca, jako kilkuletnie dziecko w 1954 razem z matkÂą wyjechaÂła na Ziemie Zachodnie.

Po ponad 50 latach wrĂłciÂła do Wilna i razem ze stryjecznym bratem zaczê³¹  szukaĂŚ ÂśladĂłw mÂłodoÂści jej rodzicĂłw i krewnych oraz swojego dzieciĂąstwa.

Tak jak mia³a szczêœcie odkryÌ, ¿e jej stryj nie zgin¹³ w czasie wojny podczas bombardowania , a po jej zakoùczeniu o¿eni³ siê i wyjecha³ w 1945 r. do Polski, tak - dziêki pomocy zakonnika o. Marka Dettlaffa - rektora koœcio³a NMP Na Piaskach w Wilnie, odnalaz³a groby ojca i brata oraz dom na ul. Szkaplernej, w którym mieszka³a jako dziecko.

Film pokazuje wĂŞdrĂłwkĂŞ Tatiany po cmentarzach,  starych uliczkach i zauÂłkach Wilna, fragmenty liturgii w KoÂścioÂłach i cerkwiach, a przede wszystkim w koÂściele franciszkaĂąskim i kaplicy Matki Boskiej Ostrobramskiej.

(http://www.wilnianie.fora.pl/images/galleries/3809335934c39afd727250-848983-wm.jpg)


[size=18]Szczegó³owe informacje i zamówienia:

sokal2@wp.pl
tel.660-332-172[/size]



@@@@@@@@@@@@@@@@@@



Sokal  i kresy nad Bugiem - dvd
 
(http://www.lwowiak.fora.pl/images/galleries/13379715044a3622ea9987e-061866-wm.jpg)
 
 
O czym jest film?
 
PrzepiĂŞkne sÂą wnĂŞtrza cerkwi obrzÂądku grecko-katolickiego, m.in. Âśw. Piotra i PawÂła oraz Âśw. MikoÂłaja, w ktĂłrej B.Chmielnicki braÂł Âślub.
 
Sporo miejsca zajmuje pobyt w ruinach paÂłacu Potockich i czynnym juÂż od 2004 r. koÂściele rzymsko-katolickim i cerkwi w Tartakowie.
 
W maju 2007 r.  odbyÂła siĂŞ w tym koÂściele Msza Âśw. w dwĂłch jĂŞzykach: polskim i ukraiĂąskim. Normalnie raz w tygodniu przyjeÂżdÂża ksiÂądz z Czerwonogradu (dawniejszy Krystynopol) i odprawia naboÂżeĂąstwa w jĂŞzyku ukraiĂąskim.
 
Na pewno duÂże wraÂżenie zrobiÂą ujĂŞcia klasztoru BernardynĂłw (obecnie znajduje siĂŞ w nim ciĂŞÂżkie wiĂŞzienie) oraz piĂŞkne widoki starego miasta i cmentarza w Sokalu. Wszystko jest uzupeÂłnione rozmowami z mieszkaĂącami sokalszczyzny w jĂŞzyku polskim i ukraiĂąskim.
 
Fragmenty filmu moÂżna obejrzeĂŚ po klikniĂŞciu na linki:
 
Sokal k/Lwowa - intro do filmu:
http://rodowy.pl/video/sokal_intro.WMV
 
 Sokal k/Lwowa -cerkiew pw. Âśw.Piotra i PawÂła:
http://rodowy.pl/video/cerkiew_pp.WMV
 
 ZabuÂże k/Sokala - cerkiew pw. Âśw. MichaÂła ArchanioÂła:
http://rodowy.pl/video/cerkiew_zab.WMV
 
Czas trwania filmu = 70:00 minut
 
Informacje i zamĂłwienia:
 
sokal2@wp.pl
tel.660-332-172


@@@@@@@@@@@@@@@@




[size=24]Film DVD dla Ciebie[/size]

[size=18]Na filmie dvd (28 minut w formacie ekranowym 16:9)
niesamowita  historia  ludzi i  cudownego obrazu
Matki Boskiej ÂŁaskawej z Tartakowa k/Sokala w woj. Lwowskim.[/size]

(http://www.sokal.fora.pl/images/galleries/7843006194b22b2bc450e7-565180-wm.jpg)

[size=18]ZamĂłwienia proszĂŞ skÂładaĂŚ pod adresem:

sokal2@wp.pl

lub telefonicznie:

94-340-60-06

Koszt 1 pÂłyty DVD = 20 zÂł wraz z kosztami wysyÂłki [/size]